Kent, Çevre ve İklim Çalışmaları

1. KENT ÇALIŞMALARI

Sosyal bilimlerin çeşitli alanlarında çalışmalar yürüten araştırmacıların neredeyse tamamı, doğrudan veya dolaylı olarak kent kavramıyla karşılaşır. Kentin iktisadi, toplumsal, fiziki ve kültürel dinamiklerinin incelenmesi, mimariden hukuka, siyasetten mekân dönüşümüne, üretim ilişkilerinden ticarete dek birçok bilimin ve disiplinin anlaşılmasını sağlar. Bunun yanı sıra kent ve kentleşme insanlık tarihinin anahtar kavramlarıdır. Neolitik Çağ’da tarım devriminin ardından insanların büyük topluluklar halinde örgütlenerek, kalıcı yerleşimlerde yaşamaya başlaması günümüz toplumlarındaki birçok yapının oluşmasını ve bu yapıların devamlılığını sağlamıştır. Bugün bu kavrama uygarlık adını veriyoruz. Farklı dillerde kent sözcüğünün uygarlıkla/medeniyetle (Lat. civitas, Ar. medina) ilişkilendirilmesi kuşkusuz bir rastlantı değildir.

Sanayi Devrimi’nin ardından ortaya çıkan küresel ekonomik gelişmeye, toplumların yapısındaki büyük değişikliklere, artan oranda işbölümüne ve uzmanlaşmaya koşut olarak kentlerin sayısı ve nüfusu artmıştır ve artmaya da devam etmektedir. Dünya nüfusunun artık çoğunluğunun kentlerde yaşadığı ve kırsal alanlardan kentsel yerleşimlere yapılan göçlerin ivmesini kaybetmediği düşünüldüğünde, 21. yüzyıl da tüm boyutlarıyla kentsel yaşam tarzının egemen olduğu bir dönem olacaktır. Dünya Bankası’nın tahminlerine göre 2045 yılına gelindiğinde kentli nüfus bir buçuk kat artış göstererek 6 milyara ulaşacaktır. Asya ve Afrika’daki gelişmekte olan ülkelerde nüfusu 50 milyonu aşan eşi benzeri görülmemiş büyüklükteki kentler, belki de kentlere dair bildiğimiz ve öğrendiğimiz her şeyi unutturacak ve kente yönelik yaklaşımların sil baştan yeniden yapılandırılmasını gerektirecektir. 

Bu doğrultuda BÜSAM bünyesindeki çalışma masamızın amaçlarından biri geçmişin ve günümüzün kentlerini barındırdıkları muazzam çeşitliliği dikkate alarak incelemek ve kent ve kentleşme kavramlarıyla çok daha fazla meşgul olacağı açıkça görülen gelecek nesillere somut veriler ve dayanak noktaları sunmak olacaktır.

Önemli Bağlantılar:

• Dünya Bankası Kentleşme Eğilimi Raporu
• Birleşmiş Milletler Yerel Ajanda 21 Raporu ve Hedefler
• Birleşmiş Milletler Kentleşme Beklentileri
• RC21 Kent ve Bölgesel Gelişme Çalışmaları
• TMMOB Şehir ve Bölge Plancıları Odası Raporları 
• Kıtalar Bazında Kentsel Gelişme Verileri
• TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Habitat III Raporu

2. ÇEVRE VE İKLİM ÇALIŞMALARI

İklim değişikliği sorunu sanayileşmeye paralel olarak artan sera gazlarının atmosferdeki konsantrasyonlarının artışı ile dikkatleri çekmiş, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren giderek büyüyen bir küresel krize dönüşmüştür. Bu kriz yönetilemediği takdirde dünyanın yaşanabilir bir gezegen olma kapasitesini yitirmesi söz konusudur. Bu sebeple son 50 yıldır iklim değişikliği ile mücadele edebilmek ve aynı zamanda etkilerine uyum sağlayabilmek için yerel, ulusal, bölgesel ve küresel alanlarda, farklı aktörlerce birtakım önlemler alınmaya, politikalar geliştirilmeye çalışılmıştır.

Küresel alanda bu konuda Birleşmiş Milletler tarafından yapılmış en son anlaşma 2015 yılında imzalanan Paris Anlaşmasıdır. Ulusal olarak pek çok ülke sera gazı salımlarını azaltabilmek amacıyla kendilerine hedefler koymuş ve uygulamaya geçirmişlerdir. Yerel alanda ise pek çok kent kendi iklim değişikliği ile mücadele ve uyum planını hazırlayarak harekete geçmiştir. Son yıllarda pek çok şirketin de bağımsız olarak karbon nötr olabilme hedeflerini ve bu yönde oluşturdukları stratejik planları kamuoyu ile paylaştıkları görülmektedir. Bölgesel olarak ise 2019 yılı sonunda Avrupa Birliği tarafından imzalanan Yeşil Mutabakat çok önemli bir dönüm noktası olarak dikkatleri çekmektedir. Bu gelişmeler ile iklim krizi ve iklim değişikliği ile mücadele ve uyum konuları yeni dünya düzeninin en belirleyici ve yönlendirici başlıkları olarak öne çıkmıştır.

Günümüzde iklim krizi ile başa çıkabilmek için bireysel, şirketler bazında, yerel, ulusal ve uluslararası çabalar artarak devam etmektedir. BÜSAM olarak diğer bir amacımız iklim krizi ile mücadelede farkındalığın artmasına katkıda bulunmak, konu ile ilgili son gelişmeleri paylaşabilmek, bilgilendirebilmek, yeni çözümlerin ortaya konmasına aracılık edebilmek, projeler üretebilmek, bu alanda disiplinlerarası araştırmaları destekleyebilmek, seminer ve konferanslarla tartışma ortamları sunabilmek ve nihai olarak gezegenimizin eşsiz kaynaklarına ve yaşam alanlarına sahip çıkılmasına destek olabilmektir.

Önemli Bağlantılar:

• IPCC, 2018, Special Report, “Global Warming of 1.5 ºC”.
• Türkiye İklim Değişikliği Stratejisi (2010-2023), T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• Türkiye İklim Değişikliği Eylem Planı (2011-2023), T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı (2011-2023), T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
• Erinç YELDAN, Sevil ACAR ve Ahmet Atıl AŞICI, 2020,  “Ekonomik Göstergeler Merceğinden Yeni İklim Rejimi” TUSIAD.
• ICLEI Local Governments for Sustainability, April 2021, “ICLEI in the urban era: Our vision for a sustainable urban world”.
• Türkiye Ekonomisinin Karbondan Arındırılması, 2020, Turkey 2050 Climate Policy Dialogue Project TR2015/DG/01/A5-02/147A.

Kent, Çevre ve İklim Çalışmaları Masası’nda, yukarıdaki açıklamalardan yola çıkarak, amacımız uygarlığımızın en önemli yapı taşlarından biri olan kentlerimizi günümüzde tehdit eden en önemli sorunlardan biri olan iklim değişikliğinden nasıl koruyabileceğimizi, kentlerimizin çevre sorunları karşısında sürdürülebilirliğinin nasıl sağlanabileceğini ve yine kentlerimizin iklim değişikliğine nasıl uyum sağlayabileceğini disiplinler arası bir bakış açısıyla kapsamlı bir şekilde ele alabilmektir. 

Bu bağlamda seminerler, konferanslar ve yayınlar yapılması, önemli rapor ve kaynakların paylaşılması hedeflenmekte, böylece bu alanda hem farkındalık hem de bilgilendirme çabalarına destek verilmesi hedeflenmektedir.